Buğday tarımında kardeşlenme, bitkinin ana gövdesinden yan sürgünler (kardeşler) oluşturmasıdır. Kardeşlenme, verimi doğrudan etkileyen önemli bir fizyolojik süreçtir. Çünkü her bir kardeş, potansiyel olarak başak verebilir ve tarladaki toplam başak sayısını artırarak verim artışına katkı sağlar.

Bu makalede buğdayda kardeşlenmeyi artırmak için uygulanması gereken yöntemler, ekim zamanı, gübreleme, sulama ve diğer tarımsal uygulamalar ele alınacaktır.

1. Kardeşlenmenin Önemi ve Etkileyen Faktörler

Kardeşlenme, özellikle erken ekilen ve uygun koşullarda yetiştirilen buğdaylarda yüksek olur. Kardeşlerin büyük bir kısmı gelişimini tamamlayarak başak oluşturur ve tane verimini artırır. Ancak, yanlış yetiştirme uygulamaları kardeşlenmeyi sınırlandırabilir.

Kardeşlenmeyi etkileyen temel faktörler:

✔ Çeşit seçimi (Bazı buğday türleri daha yüksek kardeşlenme potansiyeline sahiptir)

✔ Toprak verimliliği ve besin maddeleri

✔ Ekim sıklığı ve zamanı

✔ İklim koşulları (sıcaklık ve nem oranı)

✔ Sulama ve su yönetimi

Kardeşlenmeyi artırmak için bu faktörlere dikkat edilerek uygun tarımsal uygulamalar yapılmalıdır.

2. Kardeşlenmeyi Artırmak İçin Uygulamalar

2.1. Uygun Ekim Zamanı Seçimi

Buğdayda kardeşlenmenin en fazla olduğu dönem, bitkinin çıkıştan sonraki ilk 30-45 günüdür. Bu yüzden erken ekim, güçlü bir kardeşlenme için kritik öneme sahiptir.

•Ilıman bölgelerde: Ekim Ekim-Kasım aylarında yapılmalıdır.

•Soğuk bölgelerde: Ekim tarihi biraz daha erken, Eylül sonu – Ekim başı olabilir.

•Geç ekim yapılan alanlarda kardeşlenme az olur ve doğrudan verim düşüşü yaşanır.

Not: Çok erken ekimlerde ise hastalık riski artabilir, bu yüzden bölgesel iklim koşullarına göre doğru zaman belirlenmelidir.

2.2. Ekim Sıklığı ve Mibzer Ayarı

✔ Düşük ekim yoğunluğu, bitkilerin daha fazla kardeş oluşturmasına yardımcı olur.

✔ Çok sık ekim yapıldığında kardeşlenme azalır, çünkü bitkiler arasında ışık, su ve besin rekabeti olur.

Önerilen ekim sıklığı:

•Kardeşlenmenin yüksek olması isteniyorsa 250-400 tohum/m² arası ekim yapılmalıdır.

•Normal koşullarda 400-450 tohum/m² yeterlidir.

Mibzer ayarı yapılırken tohum sıklığının homojen olması sağlanmalıdır.

2.3. Gübreleme Stratejisi

Buğdayda gübreleme, kardeşlenme üzerinde doğrudan etkili bir faktördür. Özellikle azotlu gübreler (N) kardeşlenmeyi teşvik eder.

Azot Gübrelemesi:

✔ İlk azot uygulaması, kardeşlenme döneminde yapılmalıdır (Buğday 3-4 yapraklı dönemdeyken).

✔ Yüksek azot dozu, kardeşlenmeyi artırır ancak aşırı kullanım hastalık riskini artırabilir.

✔ Tavsiye edilen azot miktarı, 6-8 kg saf azot/da olarak uygulanmalıdır.

Fosfor ve Potasyum Gübrelemesi:

✔ Fosfor (P), kök gelişimini destekleyerek kardeşlenmeyi artırır.

✔ Potasyum (K), bitkinin dayanıklılığını artırır ve kardeşlerin sağlıklı gelişmesini sağlar.

✔ Fosfor ve potasyum gübreleri ekimle birlikte toprağa verilmelidir.

Önerilen Gübre Formülleri:

•DAP (Diamonyum Fosfat – 18-46-0) ekim öncesi veya ekimle birlikte uygulanabilir.

•Üre (46-0-0) veya Amonyum Sülfat (21-0-0) erken dönemde kardeşlenmeyi teşvik eder.

2.4. Sulama Yönetimi

Buğdayda kardeşlenme dönemi, su ihtiyacının kritik olduğu bir aşamadır. Toprak nemi düşükse, kardeşlenme sınırlanır.

✔ İlk su, buğdayın çıkışını tamamladıktan sonra, kardeşlenme döneminde verilmelidir.

✔ Kurak bölgelerde, su ihtiyacı daha fazla olabilir. 1-2 sulama kardeşlenmeyi artırır.

✔ Aşırı sulama, kök çürüklüğü ve hastalık riskini artırabilir, bu yüzden kontrollü sulama yapılmalıdır.

2.5. Yabancı Ot Mücadelesi

Yabancı otlar, buğday bitkisiyle su, besin ve ışık rekabetine girerek kardeşlenmeyi azaltabilir. Bu nedenle:

✔ İlkbaharda yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır.

✔ Seçici herbisitler (ot ilaçları) kullanılarak erken dönemde otlar temizlenmelidir.

✔ Tarlanın önceki sezonlardan temiz olması önemlidir.

3. Kardeşlenmenin Arttırılması İçin Yapılmaması Gerekenler

❌ Çok sık ekim yapmak: Bitkiler arasında rekabeti artırarak kardeşlenmeyi sınırlar.

❌ Geç ekim yapmak: Geç ekimlerde bitki yeterince zaman bulamaz ve kardeş sayısı düşer.

❌ Azot eksikliği: Azot yetersizse bitkiler zayıf kalır ve az kardeş oluşturur.

❌ Kuraklık ve susuzluk: Nem eksikliği kardeşlenmeyi ciddi şekilde azaltabilir.

4. Sonuç

Buğdayda yüksek verim almanın en önemli yollarından biri kardeşlenmeyi artırmaktır. Bunun için:

✔ Uygun ekim zamanı belirlenmeli

✔ Ekim sıklığı ayarlanmalı

✔ Azot ve fosfor gübrelemesi dengeli yapılmalı

✔ Sulama düzenli olmalı

✔ Yabancı ot mücadelesi uygulanmalı

Bu uygulamalar, bitkilerin daha fazla kardeş oluşturmasını, sağlıklı büyümesini ve sonuç olarak verimin artmasını sağlar.

Daha fazla bilgi ve tarımsal çözümler için www.dortmevsimtarim.tr’yi takip edin!